Δίγλωσση
Ανθολογία «Ξύπνησα σε μια χώρα» – Ίδρυμα
Ρόζα Λούξεμπουργκ


Παρουσίαση από τη Χριστιάνα Μυγδάλη –

Ξύπνησα
σε μια χώρα – Ελληνική ποίηση σε ενεστώτα
χρόνο

Εκδότης:
Ίδρυμα Ρόζα Λούξεμπουργκ (
Rosa
Luxemburg
Stiftung)

https://rosalux.gr/el/publication/xypnisa-se-mia-hora-i-woke-country

Επιμέλεια:
Μάνια Μεζίτη

Συντακτική
ομάδα: Ειρήνη Μαργαρίτη, Φάνης Παπαγεωργίου

Μετάφραση:
Χριστιάνα Μυγδάλη

Ο
Αντόρνο λέει πως δεν μπορούμε να ζήσουμε
μια καλή ζωή μέσα σε μια κακή ζωή, και
τις τελευταίες μέρες στριφογυρίζει στο
μυαλό μου αυτή η φράση. Αφαιρούμαι για
ώρες, και αναρωτιέμαι αν μπορούμε να
γράψουμε καλή ποίηση για μια κακή ζωή.
Μετά χαμογελάω στωικά, υπενθυμίζοντάς
μου ότι κανένας από τους παραπάνω
συλλογισμούς δεν έχει νόημα αν δεν
ορίσουμε το καλό και το κακό, μάχη που
εδώ και αιώνες δίνουν οι φιλόσοφοι, οι
θεολόγοι, οι λεξικογράφοι, και καθένας
από μας, για διαφορετικούς λόγους, σε
διαφορετικές στιγμές της ζωής, χωρίς
απαραίτητα να έχουμε καταλήξει σε κάποια
λύση με την οποία συμφωνούμε όλοι.
Επομένως, θ’ αφήσω κατά μέρος αυτό το
δεύτερο ερώτημα και θα επικεντρωθώ στην
τροποποίηση του πρώτου: Τι μπορούμε να
κάνουμε μέσα σε μια κακή ζωή…

  1. Μπορούμε
    να αναπολήσουμε μια άλλη ζωή που μας
    έχει παραδοθεί

ως
καλύτερη.

Αρτέμης
Μαυρομμάτης

Χώμα
φυτεμένο σπασμένους αμφορείς

Κι
από πάνω χώμα

Κι
από πάνω πέτρες μπλεγμένες καβούρια

Κι
από πάνω χώμα

Κι
από πάνω άσφαλτος χωρίς διαγραμμίσεις

Κι
από πάνω μπαλώματα

Κι
από πάνω τσιμέντα

Κι
από πάνω ήλιος που τρυπάει κεφάλια

Κι
από κάτω βόδια

Που
λιάζονται

~.~

  1. Μπορούμε
    να καταγράφουμε μια κακή ζωή, επισημαίνοντας
    κάποιο ορόσημο που θα μας οδηγήσει
    στην πιθανότητα μιας καλής ζωής.

Θάνος
Γώγος

«2008»

Και
με ρωτούν, γιατί γράφεις λίγο;

Γιατί
έχασα τις εικόνες μου

το
λεωφορείο, την πτήση μου

και
γύρω μου

όλοι
προσπαθούν να τις ξαναβρώ

και
χάνουν τους ανθρώπους που αγαπούν

τη
δουλειά

την
πίστη τους

και
όπως εγώ δεν ξαναπιάνω το στυλό

αυτοί
δεν κατεβαίνουν στον δρόμο

Στα
δωμάτιά μας

μερικές
φορές διαβάζουμε ποιήματα

και
βλέπουμε ντοκιμαντέρ για τον Δεκέμβρη
του ’08

Σπάνια
κοιμόμαστε μαζί

Αντλούμε
το παρελθόν

όπως
το λίπος οι καμήλες.

~.~

  1. Μπορούμε
    να επιλέξουμε την οπτική γωνία του
    ξένου προκειμένου να επανεκτιμήσουμε
    τη ζωή ως έχει και όχι να την συγκρίνουμε
    με κάποια άλλη, γνωστή σ’ εμάς, ζωή.

Παυλίνα
Μάρβιν

«4.»

Η
πορεία είναι κάτι σχετικό. Συντελείται
χωρίς να προϋποθέτει απαραιτήτως
ποδαρόδρομο. Πορεία σημαίνει πως ένας
φύλακας άνοιξε την πύλη προς το μέρος
χωρίς τη συγκατάθεσή μου. Ή πως ο χειμώνας
επιβλήθηκε αυτοβούλως για να εξυπηρετήσει
μια συνθήκη ομιχλώδους παγετού με
φωτεινό σκοπό. Πληροφορούμαι με
ευχαρίστησή μου, πως ο Ιβάν Ισμαήλοβιτς
είναι ακατάλληλα ντυμένος για τις
περιστάσεις. Έτσι ακριβώς: για να
κατορθώσει την πορεία πρέπει να ξεγελάσει
τον εαυτό του πως περπατάει αλλού: εκεί
που βρισκόταν προηγουμένως – στην
έρημο.

~.~

  1. Μπορούμε
    να ζούμε ανάμεσα σε τόπους και ανάμεσα
    σε γλώσσες,

δίνοντας
διαρκώς νέα ονόματα στα παλιά πράγματα
και νέες ιδιότητες

στους
εαυτούς μας.

Νίκος
Ερηνάκης

«Ακόμα
βαφτιζόμαστε»

Μέρες
καλοκαιριού του δύο χιλιάδες οκτώ

Έναν
αιώνα μετά·

Ακόμα
χωρίς δουλειά

Από
το Dalston στο Jericho

Και
πάλι πίσω

Μια
στη Βαλτετσίου

Και
μια γύρω απ’ την Αθηνάς

Ανάνθιστος
φοράω πάλι μαύρα

Κι
αφήνω γένια

Σας
συναντώ ξανά

Επιχειρούμε
το θαύμα

Στο
ασυνεχές

Ανακαλύπτουμε
ουλές

Με
δίκαιους φόβους

Σε
αυθαίρετους καιρούς και τόπους

Ανάμεσα
στον ήλιο και σε μια ανοιχτή φλέβα

Το
παρελθόν είχε άλλα σχέδια για μας

Βαφτιζόμαστε

Στις
νεραντζιές που ανθίζουν

Στους
δρόμους του κέντρου

Κρίσης
κρήνες

Ποτίστε
μας κι άλλο

Οι
κυκλικοί ρυθμοί ακτινοβολούν

Κι
όπως δεν ήταν το πριν γιορτή

Δεν
είναι και το τώρα απόγνωση

Θα
υποφέρουμε κι αυτή την ειρήνη

Ό,
τι κόσμος ήταν,

Κόσμος
παραμένει

~.~

και

  1. Μπορούμε
    να οραματιζόμαστε, έστω και αόριστα,
    μια καλή ζωή.

Γιώργος
Ευθυμίου

κάθε
κορίτσι χρειάζεται ένα αγόρι
κάθε
κορίτσι χρειάζεται ένα κορίτσι
κάθε
αγόρι χρειάζεται να το χρειάζονται
γι’
αυτό
σ’ αυτό το αγόρι
έβαλα ένα
αγόρι
κι ένα κορίτσι
κι ένα μπαλόνι
σ’
ένα καρότσι

να
το πηγαίνει
ο άνεμος

~.~

Για
όσους αναγνώστες δεν δουλεύουν με
στατιστικά στοιχεία, ήθελα να επισημάνω
ότι η Ανθολογία περιέχει 25 ποιήματα
γραμμένα από Έλληνες ποιητές και 25
ποιήματα γραμμένα από Ελληνίδες
ποιήτριες. Δύο ποιήματα περιέχουν στον
τίτλο τους τη λέξη «απολογία». Αρκετά
ποιήματα έχουν αναφορές στο αρχαίο
ελληνικό παρελθόν, μερικά καταγράφουν
με ρεαλισμό τη σύγχρονη ελληνική
πραγματικότητα, και λίγα σκιαγραφούν,
έστω και αόριστα, ένα κάποιο μέλλον.
Ωστόσο, αυτό που κυρίως περιέχει η
ανθολογία, ή έστω, αυτό που περιμένει
κανείς να περιέχει η ανθολογία μας
εποχής, είναι ορισμένα επιτελεστικά
ποιήματα. Τι είναι τα επιτελεστικά
ποιήματα; Είναι τα ποιήματα αυτά που
ό,τι υπόσχεται η ποίηση, το πραγματοποιούν.
Χρησιμοποιούν, δηλαδή, τη γλώσσα για να
στοιχειοθετήσουν τον κόσμο εκ νέου.
Επεμβαίνουν στη ζωή. Καλή ή κακή, την
κάνουν να συμβαίνει. Δεν περιγράφουν,
δεν σχολιάζουν και δεν μηρυκάζουν την
πραγματικότητα. Την προωθούν. Δεν
συσκευάζουν, ούτε ανασκευάζουν την
κυρίαρχη αφήγηση. Την κατασκευάζουν.
Για τα ποιήματα αυτά σας καλώ να ψάξετε
μέσα στην Ανθολογία, επειδή για τον
καθένα μπορεί να είναι διαφορετικά:

https://rosalux.gr/sites/default/files/publications/poihsh_final_web.pdf

Όντως
δεν μπορούμε να ζήσουμε μια καλή ζωή
μέσα σε μια κακή ζωή. Αυτό όμως που
οφείλουμε να προσπαθήσουμε είναι να
αναρωτηθούμε συλλογικά για το τι συνιστά
μια καλή ζωή και τι την διαφοροποιεί
από μια κακή ζωή. Και με τον τρόπο αυτό,
να συμμετάσχουμε κι εμείς στην προαιώνια
μάχη για τον ορισμό του δίπολου
καλό
και
κακό,
σύμφωνα με τα κριτήρια της εποχής μας,
ή, αν είμαστε πολύ γενναίοι και πολύ
τυχεροί, να διαμορφώσουμε νέα κριτήρια.